Από την ίδρυσή της η UNESCO έχει ως στόχο να προάγει την ίση αξία και τα δικαιώματα όλων των ατόμων. Συνέβαλε σημαντικά στην επεξεργασία και την υιοθέτηση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου το 1948, την οποία αναγνώρισε αυτόματα η Γενική Συνέλευση των κρατών μελών της UNESCO. Σε κάθε πρόγραμμα που ο Οργανισμός αναλαμβάνει να υλοποιήσει, ακολουθείται μία προσέγγιση συμβατή με τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και διερευνώνται πτυχές των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων, αναγνωρίζοντας ότι αυτά είναι αλληλεξαρτώμενα και συσχετιζόμενα. Η δράση της UNESCO επικεντρώνεται σε περιοχές που εμπίπτουν στις άμεσες αρμοδιότητές της:
-
Δικαίωμα στην Εκπαίδευση (Άρθρο 26)
-
Δικαίωμα συμμετοχής στην πολιτιστική ζωή (Άρθρο 27)
-
Ελευθερία γνώμης και έκφρασης (συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος αναζήτησης, λήψης και διάδοσης πληροφοριών (Άρθρο 19)
-
Δικαίωμα να απολαμβάνει κανείς τα οφέλη από την επιστημονική πρόοδο και τις εφαρμογές της (Άρθρο 27)
Για την προώθηση των πιο πάνω, η UNESCO αναλαμβάνει τον σχεδιασμό σχετικών Προγραμμάτων, την παραγωγή και διάδοση ενημερωτικού υλικού, την επιμόρφωση σχετικά με τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και τεχνογνωσίας σε κράτη μέλη και παράλληλα διερευνά τα εμπόδια που τίθενται σε κάθε περίπτωση στην εφαρμογή τους και καταβάλλει προσπάθειες ανάπτυξης όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικών συστημάτων αξιολόγησης της εφαρμογής των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στον κόσμο.
Έχουν επίσης θεσπιστεί Βραβεία UNESCO για άτομα ή φορείς που προωθούν την καλλιέργεια των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, για την προώθηση της Ανεκτικότητας και της μη-Βίας και για την Ειρηνική Εκπαίδευση. Η UNESCO είναι επίσης το μοναδικό σώμα του ΟΗΕ με αποστολή να προωθεί το καθολικό δικαίωμα ελευθερίας της έκφρασης, τις ελευθερίες τύπου και πληροφόρησης.
Σε άλλες σημαντικές θεματικές περιοχές, όπως οι διακρίσεις, η ισότητα των φύλων και η κοινωνική διάσταση των δικαιωμάτων των γυναικών, οι δράσεις της UNESCO εστιάζουν στην έρευνα, τη δικτύωση και στην ανταλλαγή πληροφοριών για καλές πρακτικές. Στον αγώνα κατά των διακρίσεων, η UNESCO προσπαθεί να εντοπίσει εμπόδια που παρουσιάζονται στην πλήρη άσκηση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όπως η επίδραση του εθνικισμού, θρησκευτικές ή πολιτισμικές διαφορές και διακρίσεις σε βάρος μειονοτήτων.
Η Εθνική Επιτροπή UNESCO προωθεί και στηρίζει πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μέσω του Δικτύου Εταιρικών Σχολείων επιδιώκει την ευαισθητοποίηση των νέων για θέματα δικαιωμάτων του ανθρώπου και παράλληλα συνεργάζεται με τις δύο Έδρες UNESCΟ στην Κύπρο σε θέματα που αφορούν πολιτιστικά δικαιώματα-πολιτιστική ετερότητα και ισότητα των Φύλων.