Το Διεθνές Φεστιβάλ Tocatì και τα Παραδοσιακά Παιχνίδια της Κύπρου στον παγκόσμιο Κατάλογο Καλών Πρακτικών της UNESCO

06 Δεκεμβρίου 2022

Στο Ραμπάτ του Μαρόκου, πραγματοποιήθηκε η Δέκατη Έβδομη Σύνοδος της Διακυβερνητικής Επιτροπής (28 Νοεμβρίου - 3 Δεκεμβρίου 2022) της UNESCO για την εφαρμογή της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Κατά τη διάρκεια της σχετικής συνόδου, εγγράφηκε το φεστιβάλ Tocatì στον Κατάλογο Καλών Πρακτικών.

Το Tocatì φιλοξενείται κάθε χρόνο στην Βερόνα της Ιταλίας και είναι πρόγραμμα με πολυεθνική εφαρμογή (Βέλγιο, Κύπρος, Κροατία, Γαλλία και Ιταλία) για τη διαφύλαξη των παραδοσιακών παιχνιδιών και αθλημάτων.  Συγκεκριμένα, το κοινό πρόγραμμα Tocatì αναπτύσσεται με την πάροδο των ετών χάρη σε ένα διεθνές δίκτυο κοινοτήτων, ομάδων και ατόμων, συμπεριλαμβανομένων επαγγελματιών και φορέων παραδοσιακών παιχνιδιών και αθλημάτων και υποστηρίζεται από τοπικούς, εθνικούς και διεθνείς φορείς και συλλόγους, συμπεριλαμβανομένου του Λαογραφικού Ομίλου «Κτήμα» – Πάφου της Κύπρου. Μάλιστα, από το 2018, η Κύπρος εκπροσωπείται στο δίκτυο και το Φεστιβάλ Tocatì από τον Λαογραφικό Όμιλο «Κτήμα» - Πάφου και συμμετέχει σε εκδηλώσεις παραδοσιακών παιχνιδιών, πολιτιστικές εκδηλώσεις με τα μουσικοχορευτικά του συγκροτήματα και παρουσιάζει μέσα από σεμινάρια και εργαστήρια την έρευνά του για την τεκμηρίωση και τη διατήρηση των κυπριακών παραδοσιακών παιχνιδιών.

Τα παραδοσιακά παιχνίδια και αθλήματα στην Κύπρο, λοιπόν, αποτελούν ένα σημαντικό μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας και συνεχίζουν να συναρπάζουν μικρούς και μεγάλους στις κοινότητες όπου διατηρούνται. Συνεχίζοντας να παίζουν αυτά τα παιχνίδια, οι παλαιότερες γενιές μεταδίδουν τις αξίες τους στις νεότερες. Η πειθαρχία στους κανόνες του παιχνιδιού, ο σεβασμός στους συμπαίκτες και αντιπάλους, το πνεύμα συνεργασίας και ομαδικότητας που αναπτύσσεται, αποτελούν ζωντανά παραδείγματα πολιτιστικής κληρονομιάς για τη νέα γενιά.

Άξιο αναφοράς είναι ότι η δραστηριοποίηση με τα παραδοσιακά παιχνίδια και αθλήματα στην Κύπρο παρατηρείται έντονα την περίοδο του Πάσχα, ως ανάγκη των ανθρώπων να εκδηλώσουν τη χαρά τους για αυτήν τη σημαντική χριστιανική γιορτή. Πολλά από τα πασχαλινά παιχνίδια έχουν αρχαιοελληνικές και βυζαντινές ρίζες, αποδεικνύοντας έτσι την ιστορική συνέχεια της παράδοσης και τη σημασία της κοινωνικοποίησης και της συλλογικής διασκέδασης σε σημαντικές γιορτές και εκδηλώσεις των ανθρώπων. Το Πάσχα, οι χωριανοί μαζεύονται στην πλατεία του χωριού για να παίξουν ή να παρακολουθήσουν παιχνίδια. Είθισται οι μεγαλύτεροι να εξηγούν στους νεότερους τους κανόνες των αγώνων. Τα παιχνίδια αποτελούν έναν τρόπο άσκησης τόσο του σώματος όσο και του μυαλού, αφού απαιτούν δύναμη, ανθεκτικότητα και πνεύμα. Σε κλίμα ευφορίας, λοιπόν, χωρικοί και επισκέπτες συμμετέχουν σε παραδοσιακά ατομικά και ομαδικά παιχνίδια που είναι κυρίως διασκεδαστικά και δεν αποφέρουν υλικό κέρδος για τους νικητές, αποκαλύπτοντας τον τρόπο διασκέδασης των τοπικών κοινωνιών.

Κάποια, από τα παραδοσιακά παιχνίδια που επιβιώνουν μέχρι σήμερα είναι οι Αυγουλοδρομίες (Αυγοδρομία), Αππίσεν ο Κάμιλος (Η Καμήλα Πήδηξε), Ζίζυρος, (Το) Λιγκρίν, ο Βάτραχος, οι Γαουροδρόμιες (Γαϊδουροδρομίες), (Το) Διτζιήμιν (Σήκωμα της πέτρας), το Γέμισμα της Σταμνάς, το Μαντήλι και η Σούσα (Κούνια). Με πρωτοβουλία του Λαογραφικού Ομίλου «Κτήμα» Πάφου, τα Παραδοσιακά Πασχαλινά Παιχνίδια εγγράφηκαν στον Εθνικό Κατάλογο της Κύπρου το 2017, σε συνεργασία με τις κοινότητες Γιόλου, Μηλιού, Λετύμπου, Στρουμπί, Κισσόνεργα, Τάλα, Τσάδα, Παναγιά, Αμαργέτη, Χλώρακα, Χολέτρια, Έμπα, Πωμός και Νέο Χωρίο.

Η συμμετοχή της Κύπρου στον Κατάλογο Καλών Πρακτικών UNESCO  με την εγγραφή Tocatì είναι αξιοσημείωτη. Συμβάλλει στη διαφύλαξη και προώθηση των παραδοσιακών παιχνιδιών και αθλημάτων σε ανθρώπους όλων των ηλικιών, οδηγώντας επίσης και σε ένα  δίκτυο αξίας μέσω της συνεργασίας με εμπνευσμένους συνεργάτες από την Κύπρο και το εξωτερικό.