Οκτώ χώρες από τέσσερις συνολικά ηπείρους υπέβαλαν από κοινού αίτηση για εγγραφή του στοιχείου “Μαιευτική: Γνώσεις, Δεξιότητες και Πρακτικές” στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής της Ανθρωπότητας. Η υποβολή της υποψηφιότητας προετοιμάστηκε από Συνδέσμους Μαιών από την Κολομβία, την Κύπρο, τη Γερμανία, το Κιργιστάν, το Λουξεμβούργο, τη Νιγηρία, τη Σλοβακία και το Τόγκο, σε συνεργασία με υπουργεία και εμπειρογνώμονες σε θέματα άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και δημόσιας υγείας. Η απόφαση της αρμόδιας Επιτροπής της UNESCO αναμένεται τον Δεκέμβριο 2023, ενώ και άλλες χώρες θα μπορούν να ενταχθούν και μετά την εγγραφή.
Η Μαιευτική ως πολιτιστική πρακτική
Η Μαιευτική περιλαμβάνει γνώσεις και δεξιότητες που προάγουν την ευημερία των γυναικών, των νεογνών, των παιδιών και των οικογενειών. Οι Μαίες εξασφαλίζουν τη συνέχεια της φροντίδας και της υποστήριξης καθ’ όλη τη διάρκεια της φυσικής διαδικασίας της εγκυμοσύνης και της παιδικής μέριμνας, πριν και μετά τη γέννα. Χρησιμοποιούν τεκμηριωμένη γνώση, προσωπική διαίσθηση αλλά και εμπειρική παραδοσιακή γνώση. Η Μαιευτική διασφαλίζει τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, ιδιαίτερα αυτά των γυναικών. Μπορεί να ασκηθεί από ανθρώπους ανεξαρτήτως φύλου, εντούτοις η πλειοψηφία των ατόμων που ασκούν την μαιευτική ήταν και είναι γυναίκες.
Εκτός από τις γνώσεις ιατρικής και ανατομίας, οι μαίες βασίζονται στις αισθήσεις της αφής και της όσφρησης, χρησιμοποιούν παρατηρητικότητα και επιδεικνύουν ενσυναίσθηση. Οι δεξιότητες και οι γνώσεις τους έχουν διαφυλαχθεί, εμπλουτιστεί και μεταβιβαστεί από τις κοινότητες από γενιά σε γενιά. Σήμερα, η μετάδοση πραγματοποιείται σε τυπικά, μη τυπικά και άτυπα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Επιπλέον, η μαιευτική συνδέεται με τη χρήση συγκεκριμένων πολιτιστικών πρακτικών, λεξιλογίου, εορτασμών και τελετουργιών, όπως το κόψιμο του ομφάλιου λώρου.
Μια υποψηφιότητα βασισμένη σε πρωτοβουλίες κοινοτήτων
Οι Μαίες είναι οι κύριοι φορείς της πρακτικής, οργανωμένες συνήθως σε ομάδες ή συνδέσμους. Αυτοί πήραν και την πρωτοβουλία για εγγραφή. Άλλα δίκτυα όπως ακαδημαϊκά ιδρύματα ή οργανισμοί που ασχολούνται με τον τοκετό, το θηλασμό, τα δικαιώματα των γυναικών και τον οικογενειακό προγραμματισμό προωθούν την μεταβίβαση των γνώσεων και των δεξιοτήτων που συνδέονται με τη μαιευτική. Την ετοιμασία της αίτησης από πλευράς Κύπρου συντόνισε η Κυπριακή Εθνική Επιτροπή UNESCO, σε συνεργασία με την Επιτροπή Μαιών και Μαιευτών του Παγκύπριου Συνδέσμου Νοσηλευτικής και Μαιευτικής και άλλους φορείς που συνδέονται με τη μαιευτική.
Πλαίσιο
Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά περιλαμβάνει παραδόσεις από τους τομείς του χορού, του θεάτρου, της μουσικής, του προφορικού λόγου, της γνώσης για τη φύση και τις χειροτεχνίες. Από το 2013, 180 χώρες έχουν προσχωρήσει στη Σύμβαση της UNESCO για τη διαφύλαξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και έχουν δημιουργήσει εθνικούς καταλόγους. Στοιχεία από τους εθνικούς καταλόγους μπορούν να προταθούν για συμπερίληψη σε έναν από τους τρεις διεθνείς καταλόγους της UNESCO. Μπορούν, επίσης, να υποβάλλουν πολυεθνικές υποψηφιότητες για την προώθηση της διεθνούς συνεργασίας και την παρουσίαση στοιχείων της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας.
Κάθε χρόνο μια διακυβερνητική επιτροπή αποφασίζει για την εγγραφή νέων πολιτιστικών στοιχείων στους καταλόγους Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO κατόπιν εισήγησης ενός φορέα αξιολόγησης. Μέχρι σήμερα, η Κύπρος έχει εγγράψει πέντε στοιχεία στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO: το λευκαρίτικο κέντημα (2009), τα τσιαττιστά (2011), τη Μεσογειακή Δίαιτα (2013), την τέχνη της ξερολιθιάς (2018) και τη βυζαντινή ψαλτική (2019).
Περισσότερες πληροφορίες:
Κατάλογοι Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO: https://ich.unesco.org/en/lists
«Μαιευτική πρακτική και επιστήμη» στον Εθνικό Κατάλογο της Κύπρου: http://www.unesco.org.cy/Programmes-Maieytiki_praktiki_kai_epistimi,GR-PROGRAMMES-04-02-03-37,GR
Διευκρινίσεις - Επικοινωνία:
Θέκλα Παπαντωνίου
Λειτουργός Κυπριακής Εθνικής Επιτροπής UNESCO
Τηλ: 22809810
Email: tpapantoniou@culture.moec.gov.cy